Zmiana miejsca zamieszkania dziecka a alimenty

Miejsce zamieszkania niepełnoletniego dziecka

Pani córka nie jest jeszcze pełnoletnia. Zgodnie z art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako K.r.io.) dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Zgodnie z art. 26 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej jako K.c.) „miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej”.

Zgodnie z art. 26 § 2 K.c. „jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy”.

Niemniej zgodnie z art. 58 § 1 K.r.io. „w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka”.

„W przypadku braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia” (art. 58 § 1a K.r.io.).

W wyroku rozwodowym sąd orzeka także o miejscu zamieszkania dziecka. W Państwa przypadku miejsce zamieszkania córki zostało ustalone przy Pani. Jeżeli miejsce zamieszkania dziecka zostało ustalone w prawomocnym wyroku rozwodowym, to zmiana miejsca zamieszkania dziecka należy do tzw. istotnych spraw dziecka. W świetle art. 97 § 2 K.r.io. „o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy”.

W związku z powyższym w mojej ocenie ojciec dziecka winien uzyskać Pani zgodę na zmianę miejsca zamieszkania córki, skoro zgodnie z wyrokiem rozwodowym miejscem zamieszkania dziecka jest każdorazowe miejsce zamieszkania matki. Podobnie sytuacja wyglądałaby, gdyby to Pani chciała przeprowadzić się do innej miejscowości wraz z córką – w takiej sytuacji zgodę musiałby wyrazić ojciec dziecka, skoro mają Państwo pełną władzę rodzicielską.

Jeśli nie mogą Państwo dojść do porozumienia w tej kwestii, a dziecko samowolnie zmieniło miejsce zamieszkania, możliwe jest złożenie wniosku do sądu opiekuńczego (sądu rejonowego) o rozstrzygnięcie w przedmiocie istotnych spraw dziecka w zakresie dotyczącym miejsca zamieszkania. W wyniku przeprowadzonego postępowania sąd może zmienić wyrok rozwodowy w przedmiocie miejsca zamieszkania dziecka.

Może Pani także skorzystać z art. 100 § 1 K.r.io., z którego wynika, że „sąd opiekuńczy i inne organy władzy publicznej są zobowiązane udzielać pomocy rodzicom, jeżeli jest ona potrzebna do należytego wykonywania władzy rodzicielskiej. W szczególności każde z rodziców może zwrócić się do sądu opiekuńczego o odebranie dziecka od osoby nieuprawnionej, a także zwrócić się do sądu opiekuńczego lub innego właściwego organu władzy publicznej o zapewnienie dziecku pieczy zastępczej”.

Co prawda cytowany powyżej przepis mówi o odebraniu dziecka osobie nieuprawnionej, a rodzice uznawani są za osoby nieuprawnione tylko, gdy nie zostało im powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej albo gdy ich władza rodzicielska została ograniczona, zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej albo gdy ich władza rodzicielska została zawieszona. Niemniej art. 100 § 1 K.r.io. podaje tylko przykład możliwej pomocy sądu opiekuńczego i innych organów, co oznacza, że możliwa jest też interwencja sądu w przypadku, gdy dziecko samowolnie zmieniło miejsce zamieszkania, mimo ustalonego wyrokiem sądu miejsca zamieszkania przy Pani, i w sytuacji gdy drugi rodzic utrudnia sprowadzenie dziecka z powrotem do domu. Jednak nie gwarantuję, iż postępowanie zakończy się zgodnie z Pani życzeniem. Wszystko zależy od okoliczności sprawy.

Zmiana miejsca zamieszkania dziecka a zwrot alimentów

Zmiana miejsca zamieszkania dziecka ma wpływ na obowiązek alimentacyjny, tzn. wnosząc o zmianę miejsca zamieszkania dziecka do sądu, należy również wnieść o zmianę istniejącego obowiązku alimentacyjnego. Niemniej przeprowadzka dziecka do rodzica, który dotychczas był zobowiązany do płacenia alimentów, nie oznacza automatycznie uchylenia obowiązku alimentacyjnego ani nie przerzuca tego obowiązku na drugiego z rodziców. W związku z tym Pani były mąż nie może na chwilę obecną żądać od Pani zwrotu alimentów.

Ojciec dziecka musiałby wystąpić do sądu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego z uwagi na osobiste sprawowanie pieczy nad dzieckiem oraz zasądzenie alimentów od Pani na rzecz córki. Sąd ustala uchylenie obowiązku z konkretnym dniem. Dniem tym może być oczywiście dzień przeprowadzki córki do ojca. W takiej sytuacji alimenty płacone od tego dnia do Pani rąk stałyby się nienależne i musiałaby je Pani zwrócić. Dopiero wtedy pojawiłby się obowiązek zwrotu, zakładając, że sąd uwzględniłby wniosek ojca dziecka.

Chciałabym także podkreślić, iż nawet gdyby doszło do uchylenia obowiązku alimentacyjnego ojca, to alimenty zasądzone od Pani (w związku ze zmianą miejsca zamieszkania dziecka) najprawdopodobniej nie będą w takiej samej wysokości, ponieważ wpływ na wysokość alimentów mają nie tylko usprawiedliwione potrzeby dziecka, ale także możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59