Zaniedbywanie nauki przez dorosłe dziecko, co z dalszą alimentacją?

Uchylenie lub zmniejszenie obowiązku alimentacyjnego wobec pełnoletniego dziecka

Nie ma w ustawie – Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (K.r.o.) – określonych, sztywnych reguł, do kiedy należą się dziecku alimenty od rodzica. Każdorazowo sprawa taka jest przez sąd oceniana indywidualnie. Jeżeli syn nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie i dalej pobiera naukę oraz nie pracuje, to Pani roszczenie o uchylenie nie będzie zasadne. Jednak jeżeli syn uczy się w trybie zaocznym i ma możliwość pracy w tygodniu lub w innych godzinach po szkole, to w mojej ocenie roszczenie o uchylenie będzie zasadne. Wobec także Pani pogarszającej się sytuacji majątkowej proponuję spróbować uchylić obowiązek alimentacyjny lub znacznie go zmniejszyć. Do tego dochodzi brak przykładania się dziecka do nauki, co również przesądza o uchyleniu tego obowiązku. W mojej ocenie, w przedstawionym przez Panią przypadku istnieje podstawa do uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Zgodnie z treścią art. 135 § 1 K.r.o.: „Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego”. Zgodnie natomiast z art. 133 § 1 K.r.o.: „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”.

Artykuł 133 § 1 K.r.o. przewiduje szczególną przesłankę alimentacji dzieci przez rodziców. Jest nią niemożność samodzielnego utrzymania się przez dziecko. Jednak rodzice nie są zobowiązani świadczyć alimentów, jeżeli dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (zob. art. 103 K.r.o.).

Samodzielność pełnoletniego dziecka jako kryterium dalszej alimentacji

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie ustaje w związku z osiągnięciem przez nie określonego wieku lub stopnia wykształcenia. Zasadniczą okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku jest to, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Rodzice mogą być zobowiązani świadczyć alimenty dziecku pełnoletniemu w szczególności, jeżeli kształci się, jest dotknięte niepełnosprawnością lub chorobą. W orzecznictwie wskazuje się, że orzekając o tym obowiązku należy brać pod uwagę, czy osobiste zdolności i cechy charakteru dziecka pełnoletniego pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie kształcenia. W nauce prawa podnosi się, że wprowadzenie komentowanej regulacji „stanowi podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego, który pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów dopuszczał możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka jeżeli »nie dokłada ono starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się«. Sytuacja taka ma miejsce na przykład, gdy pełnoletnie dziecko, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdając egzaminów (…)” (tak J. Zatorska, Komentarz do zmiany art. 133, Nb 3).

Zaniedbywanie nauki a obowiązek alimentacyjny

Wskazuje się, że w danych okolicznościach takim zachowaniem może być m.in. „nieuczestniczenie w zajęciach studenckich i brak pozytywnych wyników egzaminów i zaliczeń, powtarzanie roku, niepodjęcie studiów pomimo uzyskania środków finansowych na zapłatę czesnego albo czynszu na najem mieszkania, podejmowanie studiów na kolejnym kierunku itd.” (tak J. Haberko, Charakter prawny relacji, s. 54).

Z uwagi na to, jeżeli syn uczy się, ale ma możliwość podjęcia pracy, jednak jej nie szuka, a więc, jak wskazał SN powyżej – zaniedbuje ten obowiązek, możliwe jest uchylenie się od ponoszenia obowiązku alimentacyjnego. Jednocześnie, jeżeli Pani zdolności finansowe znacznie się pogorszyły, można rozważyć zaprzestanie uiszczania alimentów, albowiem Pani możliwości finansowe na to nie pozwalają. Wskazuje na to treść art. 135 K.c., który różnicuje obowiązek alimentacyjny w zależności od sytuacji majątkowej rodzica. Zatem proszę spróbować skierować do sądu pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, powołując się na powyższe okoliczności i zamieszczając materiał dowodowy potwierdzający Pani obecną sytuację zdrowotną, alternatywnie proszę wnieść o ewentualne obniżenie obowiązku alimentacyjnego.