Kategorie
Alimenty na dziecko Alimenty na żonę Alimenty na męża Alimenty na rodzica Zaległości alimentacyjne Wysokość alimentów Uchylenie alimentów Alimenty na wnuki InneAutor: Katarzyna Bereda • Opublikowane: 2022-05-05 • Aktualizacja: 2025-01-17
Jestem po rozwodzie bez orzekania o winie. Rozwód był w 2008 roku zakończył się na pierwszej rozprawie. Nie mieliśmy dzieci. Sprawa o podział majątku nastąpiła w 2009 r. Czy po tylu latach od rozwodu była żona może żądać jakichś pieniędzy ode mnie, tzn. alimentów na siebie?
Zgodnie z art. 60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”.
Zgodnie natomiast z § 3 powyższej regulacji „obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni”.
Przesłanką tzw. zwykłego obowiązku alimentacyjnego po rozwiązaniu małżeństwa jest niedostatek uprawnionego, którym nie może być małżonek uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (art. 60 § 1). Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Pojęcia te należy rozumieć i stosować tak jak na gruncie art. 133 § 2 oraz art. 135 § 1 i 136.
Na szerszą uwagę zasługują jednak te orzeczenia SN dotyczące rozumienia niedostatku w świetle art. 60 § 1, które zapadły na gruncie stanów faktycznych charakterystycznych dla obowiązku alimentacyjnego obciążającego rozwiedzionego małżonka (zob. poniżej). Przy ustalaniu wystąpienia przesłanki niedostatku, istotne znaczenie ma „nie tylko sytuacja uprawnionego, ale także sytuacja zobowiązanego”. „Nie sposób bowiem przyjąć istnienia obowiązku alimentacyjnego w sytuacji, gdy poziom życia obojga rozwiedzionych małżonków jest zbliżony. Okoliczność, że poziom ten jest w odniesieniu do obu stron niesatysfakcjonujący, nie oznacza powstania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do małżonka, który czuje się pokrzywdzony” (tak wyrok SN z 16.5.2000 r., sygn. akt IV CKN 1222/00).
Jak więc Pan widzi, była żona mogłaby domagać się od Pana alimentów, jedynie w przypadku popadnięcia w niedostatek – dochodzenie takiego obowiązku jest więc utrudnione.
Co więcej, paragraf następny przewiduje wyłączenia możliwości dochodzenia alimentów. Artykuł 60 § 3 przewiduje szczególne przypadki wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rozwiedzionego małżonka. Obowiązek ten wygasa:
Jeżeli zobowiązany do alimentacji jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, jego obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu (art. 60 § 3 zd. 2 in principio Kodeksu). Norma ta znajduje zastosowanie wyłącznie, gdy żaden z małżonków nie został uznany winnym rozkładu pożycia, albo skutek ten powstał przez zgłoszenie w postępowaniu rozwodowym zgodnego żądania zaniechania orzekania o winie (art. 57 § 2). Sąd może jednak, na żądanie uprawnionego, przedłużyć czas trwania obowiązku alimentacyjnego, jeżeli zachodzą „wyjątkowe okoliczności” (art. 60 § 3 zd. 2 in fine).
Termin 5 lat biegnie od daty uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Z uwagi na powyższe, jak Pan widzi, przez upływ czasu obowiązek alimentacyjny między Państwem co do zasady wygasł.
Choroba i niedostatek
Anna i Marek rozwiedli się w 2010 roku bez orzekania o winie. Nie mieli dzieci. Anna pracowała jako sekretarka, a Marek był inżynierem. Po rozwodzie każde z nich ułożyło sobie życie osobno. W 2020 roku Anna zachorowała na stwardnienie rozsiane, co uniemożliwiło jej dalszą pracę. Jej oszczędności szybko się wyczerpały, a renta inwalidzka nie wystarczała na pokrycie kosztów leczenia i utrzymania. Znalazła się w trudnej sytuacji materialnej, czyli w niedostatku. W tej sytuacji, mimo upływu 10 lat od rozwodu, Anna mogłaby teoretycznie wystąpić do sądu o alimenty od Marka, argumentując, że jej obecna sytuacja życiowa kwalifikuje się jako „wyjątkowa okoliczność” uzasadniająca przedłużenie terminu 5 lat, o którym mowa w art. 60 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Sąd musiałby rozważyć jej sytuację zdrowotną, finansową oraz możliwości zarobkowe Marka.
Pogorszenie sytuacji materialnej z przyczyn niezależnych
Katarzyna i Piotr rozwiedli się w 2012 roku bez orzekania o winie. Katarzyna prowadziła małą firmę odzieżową, a Piotr pracował w korporacji. Po rozwodzie każde z nich radziło sobie dobrze finansowo. W 2022 roku, w wyniku pandemii, firma Katarzyny zbankrutowała. Kobieta straciła oszczędności i źródło dochodu. Mimo usilnych starań, nie mogła znaleźć nowej pracy. Znajdując się w trudnej sytuacji materialnej, Katarzyna rozważała wystąpienie o alimenty od Piotra, mimo upływu 10 lat od rozwodu. Argumentowałaby to nagłym i niezależnym od niej pogorszeniem sytuacji finansowej, co również mogłoby być rozpatrywane jako „wyjątkowa okoliczność”.
Utrata możliwości zarobkowych z powodu opieki nad bliskim
Jan i Maria rozwiedli się w 2015 roku bez orzekania o winie. Maria zajmowała się domem i wychowywaniem dzieci (które po rozwodzie były już pełnoletnie), a Jan pracował jako lekarz. Po rozwodzie Maria zamieszkała z chorą matką, wymagającą całodobowej opieki. Uniemożliwiło jej to podjęcie pracy zarobkowej. Po kilku latach, oszczędności Marii wyczerpały się. W tej sytuacji, mimo upływu 7 lat od rozwodu, Maria mogłaby rozważać wystąpienie o alimenty od Jana, argumentując, że konieczność opieki nad chorą matką uniemożliwiła jej podjęcie pracy i doprowadziła do niedostatku.
Kwestia żądania alimentów wiele lat po rozwodzie jest złożona i zależy od kilku czynników. Zgodnie z prawem, co do zasady obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami wygasa po 5 latach od orzeczenia rozwodu, jeśli żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładowi pożycia. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Sąd może przedłużyć ten termin, jeśli wystąpią „wyjątkowe okoliczności”, takie jak np. ciężka choroba, nagła utrata pracy z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej do alimentów, czy konieczność sprawowania opieki nad bliskim, które skutkują niedostatkiem. Kluczowym elementem jest tutaj niedostatek, czyli sytuacja, w której osoba nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Każda sytuacja jest rozpatrywana indywidualnie przez sąd, który bierze pod uwagę zarówno sytuację osoby ubiegającej się o alimenty, jak i możliwości finansowe byłego małżonka. Należy pamiętać, że samo pogorszenie sytuacji materialnej nie zawsze jest wystarczające do przedłużenia obowiązku alimentacyjnego – musi ono wynikać z przyczyn obiektywnych i niezależnych od osoby uprawnionej.
Potrzebujesz porady prawnej w zakresie prawa rodzinnego, a w szczególności spraw alimentacyjnych po rozwodzie? Zastanawiasz się, czy w Twojej sytuacji możesz ubiegać się o alimenty od byłego małżonka, mimo upływu lat od rozwodu? Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Nasi doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie rodzinnym pomogą Ci zrozumieć zawiłości przepisów, ocenić Twoją sytuację prawną i doradzą, jakie kroki podjąć. Skontaktuj się z nami – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Porady Prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu