Podwyższenie alimentów na byłą żonę

Obowiązek alimentacyjny wobec byłego małżonka

W różnego rodzaju postępowaniach duże znaczenie ma odpowiednia aktywność. To dotyczy między innymi spraw cywilnych. Niemalże symbolem tej prawidłowości jest art. 230 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), który stanowi: „Gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane”. Różne zagadnienia i aspekty wolno podnosić w sporach cywilnych. Za sprawą art. 61 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) do uregulowanego w art. 60 K.r.o. obowiązku wspierania byłego małżonka (w przypadku rozwodu) odpowiednie zastosowanie mają przepisy o obowiązku alimentacyjnym (od art. 128 do art. 144¹ K.r.o.). Proszę akcentować to, że niedostatek nie jest kluczowym kryterium z uwagi na wyłączną winę dłużnika za rozkład pożycia małżeńskiego (art. 60 K.r.o.). W przypadku zawnioskowania przez dłużnika o przeanalizowanie Pani możliwości finansowych (chociażby w związku z podziałem wcześniejszego „majątku wspólnego”) należałoby odnieść się do takich twierdzeń.

Przesłanka niedostatku

Wprawdzie przewidziany w art. 60 obowiązek wsparcia (w przypadku wyłącznej winy dłużnika za rozkład pożycia małżeńskiego) oddala się od przesłanki niedostatku, ale trzeba mieć na uwadze szerszy kontekst – zwłaszcza w przypadku akcentowania określonych okoliczności przez Pani byłego męża. Zawarł on związek małżeński – korzystając z oczywistych uprawnień człowieka stanu wolnego – więc zaczął na nim (jak i na jego żonie) spoczywać obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb założonej przez nich rodziny (art. 27 K.r.o.); także do takiego obowiązku (zwłaszcza sformalizowanego) odpowiednie zastosowanie mają przepisy o obowiązku alimentacyjnym – wobec tego można mówić o dwóch równoważnych obowiązkach dłużnika: z uwagi na jego aktualne małżeństwo oraz na rzecz Pani (jako jego byłej żony).

Sam obowiązek wspierania Pani przez wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego dłużnika zapewne zostanie utrzymany. Nie oznacza to jednak, że wysokość świadczenia Pani należnego będzie zgodna z Pani oczekiwaniami; szczególnie w przypadku sformułowania ich przy pomocy wyrażenia „musi” (co mogłoby zostać przez sąd odebrane odmiennie od Pani założeń).

Wzrost kosztów utrzymania

Wzrost kosztów utrzymania ma charakter powszechny – dotyczy nie tylko Pani; proszę liczyć się z taką argumentacją oraz przygotować się do jej odparcia (z uwagi na art. 230 K.p.c.). Sporo osób obowiązek alimentacyjny (nie tylko na rzecz niepełnoletnich dzieci) myli z uprawnieniem do sprowadzenia dłużnika alimentacyjnego „do absolutnego parteru”. Zwracam uwagę na niejako drugą stronę medalu nie w celu bronienia dłużnika (który w świetle opisu sytuacji przejawia sporą zaradność) – na ogół lekceważone są potencjalne skutki „drugiej strony medalu”.

Obowiązek alimentacyjny nie podlega dziedziczeniu

Pierwszym z nich jest to, że obowiązek alimentacyjny nie podlega dziedziczeniu (art. 139 K.r.o.) – co ma odpowiednie (to jest przez analogię) zastosowanie do np. uregulowanego w art. 60 K.r.o. obowiązku wsparcia (w tym na rzecz byłego małżonka). Dłużnik umiera – obowiązek alimentacyjny wygasa. Co więcej – szczególnie w przypadku alimentów na rzecz dziecka – czasem występuje wyzwanie w związku z długami spadku, wśród których są koszty egzekucji alimentów; niekiedy osoba, która takie koszty spowodowała (np. śpiesznym zawnioskowaniem o komorniczą egzekucję alimentów) zdziwiona jest takim wyzwaniem, niekiedy próbując przerzucić ten ciężar na kogoś innego (z czym wiąże się „seria” oświadczeń o odrzuceniu spadku).

Zasady współżycia społecznego a prawdziwy majątek dłużnika alimentacyjnego

Drugie ryzyko związane jest z możnością bronienia się przez dłużnika alimentacyjnego przy pomocy zasad współżycia społecznego – art. 144¹ K.r.o. Wskazana przez Panią kwota pobieranego przez dłużnika świadczenia może wydawać się spora (zwłaszcza w zestawieniu z Pani wypłacanym świadczeniem), ale istotne może okazać się, jakie są dochody w gospodarstwie domowym prowadzonym przez dłużnika oraz jego aktualną żonę. Być może Pani zawnioskuje do sądu o zwrócenie się przez sąd do Krajowej Informacji Skarbowej o dane dotyczące dochodów w tamtym gospodarstwie domowym oraz o przeprowadzenie dowodu z takich informacji – formułowanie oraz kierowanie wniosków (w tym wniosków dowodowych) jest przejawem odpowiedniej aktywności oraz (w szerszym ujęciu) przejawem korzystania z prawa do sądu. Proszę zastanowić się również nad tym czy oraz w jaki sposób udałoby się wykazać zagadnienia związane z majątkiem Pani byłego męża.

Odszukanie majątku i dochodów dłużnika alimentacyjnego

O ile jawność ksiąg wieczystych, do których jest także dostęp zdalny ułatwia wykazywanie przysługiwania oraz przeniesienia w Polsce własności i użytkowania wieczystego, a czasem także spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (o ile dla takiego prawa założono księgę wieczystą), to trudne może okazać się wykazanie własności nieruchomości lub lokalu poza Polską. Wprawdzie wiele wykazów ma charakter publiczny i udostępniono je zdalnie, ale dla korzystania z nich potrzebna jest znajomość języków (zwłaszcza języka urzędowego państwa, w którym określone rejestry oraz ewidencje się prowadzi), a ponadto trzeba mieć informacje o sposobach korzystania z takich źródeł informacji. Być może (zwłaszcza na Pani wniosek) sąd zwróciłby się do Ministerstwa Sprawiedliwości o określone informacje z zakresu prawa obcego oraz odpowiednich zagranicznych rejestrów i ewidencji; przynajmniej można podjąć taką próbę – ewentualnie pozyskać informacje samodzielnie (pamiętając o tym, że regułą jest wymóg okazywania tłumaczeń przysięgłych).

Opis sytuacji wskazuje na to, że istotna część Pani argumentacji może dotyczyć zdolności majątkowych dłużnika. Pani (podobnie do wielu osób) zapewne koncentruje uwagę na jego możliwościach dochodowych (zarobkowych) oraz na swych uzasadnionych potrzebach – to również są (wskazane w art. 135 K.r.o.) kryteria wysokości alimentów (oraz świadczeń, do których przepisy o alimentacji mają odpowiednie zastosowanie).

Pokrzywdzenie wierzyciela alimentacyjnego i skarga Pauliańska wobec drugiej żony

Sporo osób przez „przepisanie” rozumie przeniesienie własności na podstawie umowy darowizny (art. 888 i następne K.c.). Do przeniesienia własności (w tym własności nieruchomości lub tytułu prawnego do lokalu) może dojść na podstawie różnych tytułów prawnych, w tym na podstawie różnego rodzaju umów. Jeżeli określone składniki majątkowe zostały przez Pani byłego męża zbyte na podstawie umowy darowizny, to taka okoliczność mogłaby stanowić argument na Pani rzecz (o ile taki argument Pani sądowi przedstawi). Ponadto osoba obdarowana (szczególnie taka, która dobrze zna sytuację darczyńcy) powinna liczyć się z ryzykiem wytoczenia przeciwko niej zwanego „skargą Pauliańską” powództwa z zakresu ochrony pokrzywdzonego wierzyciela – od art. 527 do art. 534 Kodeksu cywilnego (K.c.). Już sama treść art. 527 K.c. wskazuje na ryzyko z tego zakresu, które może dotyczyć żony dłużnika. Z takim roszczeniem wolno wystąpić w ciągu pięciu lat od dokonania czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Czasem w związku ze sporami prawnymi (w tym z zakresu alimentacji lub jej bliskiego) strony sporów zwracają uwagę Krajowej Administracji Skarbowej na mogące mieć znaczenie podatkowe okoliczności – przykładowo na: dochody (np. z czynszu uzyskiwanego w sposób zatajony przed „skarbówką”), dochody z zagranicy (np. z wynajmu lokalu), zakup czegoś cennego za granicą. Pani jest uprawniona zdecydować co do tego, czy określone okoliczności „skarbówce” zgłaszać oraz w jakim celu, np. w celu późniejszego uzyskania dowodów do użycia w postępowaniu dowodowym (art. 127 i następne K.p.c.) w sprawie cywilnej.

Wnioski dowodowe w sprawie o podwyższenie alimentów na małżonka

Z zaakcentowaną wyżej potrzebą odpowiedniej aktywności wiąże się prawny obowiązek wykazania faktów (okoliczności), z którymi wywodzi się skutki prawne (art. 6 K.c., art. 232 K.p.c.). Proszę zastanowić się nad tym, czy Pani już przygotowała odpowiednie wnioski dowodowe. Proponuję także wnioski dowodowe przedstawiać na piśmie – podczas rozprawy może np. zabraknąć czasu na przedstawienie swego stanowiska (zwłaszcza odpowiednio dokładnie), a ponadto forma pisemna często ułatwia przedstawianie zagadnień złożonych (np. dotyczących obliczeń).