Pełnoletnia córka odmawia kontaktu z ojcem – co z alimentami i prawami rodzica?

18. urodziny, ustanie władzy rodzicielskiej, alimenty do rąk dziecka

Córka ma prawo nie utrzymywać z Panem kontaktów, ale Pan ma obowiązek nadal płacić alimenty. Obecnie, gdy Pana córka jest pełnoletnia, powinien płacić Pan alimenty do jej rąk, a nie matki.

Z momentem uzyskanie pełnoletniości, co staje się z momentem ukończenia osiemnastego roku życia, ustaje władza rodzicielska, przedstawicielstwo ustawowe przestaje obowiązywać, a dziecko uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych i może się samodzielnie reprezentować.

Czy można zobowiązać dorosłe dziecko do utrzymywania kontaktów z rodzicami?

Dopóki dziecko nie jest pełnoletnie, sądownie można ustalić tzw. kontakty rodziców z dziećmi. Po ukończeniu osiemnastego roku życia człowiek staje się dorosły i sąd nie ma prawa ingerować w tak prywatną sferę człowieka, jaką jest spędzanie czasu z innymi osobami. Sąd Najwyższy w uchwale z 17 maja 2018 r. rozstrzygnął, że rodzicom dorosłego dziecka nie przysługuje uprawnienie do żądania rozstrzygnięcia przez sąd opiekuńczy o sposobie utrzymywania kontaktów z tym dzieckiem. Podkreślił, że przepisy Kodeksy rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) nie regulują kwestii kontaktów pomiędzy rodzicami a dorosłymi dziećmi. Jedynym przepisem, który dotyczy dorosłych dzieci jest art. 87 K.r.o. Ten przepis stanowi, że rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się, ale jest to raczej postulat bez jakichkolwiek sankcji. Nie można zatem w drodze przymusu państwowego zobowiązać dorosłej osoby do utrzymywania kontaktu z rodzicami, jeśli ta osoba tego nie chce.

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka, uzyskanie samodzielności

Jeśli chodzi o obowiązek alimentacyjny, to zgodnie z art. 133 K.r.o.: Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Skoro w art. 133 § 1 K.r.o. jest mowa o „dziecku, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie”, to wobec tego – jak trafnie podkreślił to SN – osiągnięcie przez uprawnionego pełnoletności samo przez się nie wyłącza obowiązku alimentacyjnego, o który tu chodzi. Szczególne unormowanie obowiązku alimentacyjnego rodziców polega tu na tym, że obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa dopóty, dopóki dziecko nie zdobędzie, stosownie do swoich uzdolnień i predyspozycji, kwalifikacji zawodowych, czyli do chwili usamodzielnienia się, i to niezależnie od osiągniętego wieku. Uzyskanie pełnoletności nie zmienia sytuacji prawnej dziecka w zakresie alimentów, jeżeli dziecko pobiera naukę w szkole lub na uczelni i czas na nią przeznaczony wykorzystuje rzeczywiście na zdobywanie kwalifikacji zawodowych (teza V i jej uzasadnienie zawarte w Wytycznych SN z 1987 r.). Może przy tym chodzić zarówno o sytuację, gdy dziecko uczy się czy studiuje w systemie stacjonarnym, jak i o sytuację, gdy dziecko uczy się czy studiuje w systemie zaocznym.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2018 r., sygn. akt III CZP 11/18