Ojciec dziecka uchyla się od alimentów, co zrobić?

Przestępstwo niealimentacji, karalność

Podstawa prawna: przepisy Kodeksu karnego (K.k.), Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.) oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.).

Dla potrzeb niniejszej opinii przyjmuję, że zaległość, która powstała po stronie ojca dziecka, jest większa aniżeli wysokość alimentów za okres 3 miesięcy, tj. wyższa aniżeli 1200 zł. Ma to o tyle istotne znaczenie, że może Pani złożyć wniosek o ściganie z art. 209 K.k., zgodnie z którym – kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Uporczywe uchylanie się przez rodzica od obowiązku łożenia na dziecko

W art. 209 § 1 K.k. określone zostało przestępstwo niealimentacji, którego istota polega na uporczywym uchylaniu się od realizacji obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, przez co naraża się ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Wyraźnie podkreślić należy, że sprawca takiego przestępstwa swoim działaniem uporczywie uchyla się od łożenia na utrzymanie wskazanych w przepisie osób. Uchylanie się od łożenia na utrzymanie innej osoby polega na niewykonywaniu przez sprawcę ciążącego na nim obowiązku, mimo że istnieją po jego stronie możliwości realizacji tego obowiązku. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 19 grudnia 1979 r. (V KRN 297/79, OSNPG 1980, nr 6, poz. 79): „uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany, mając obiektywną możliwość wykonywania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli. »Uporczywe« uchylanie się oznacza długotrwałe postępowanie nacechowane nieustępliwością. W pojęciu uchylania się jest zawarty negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do nałożonego na nią obowiązku, sprawiający, że nie dopełnił on tego obowiązku, mimo że ma możliwości jego wykonania”.

Z czynem, o którym mowa w art. 209 K.k., mamy do czynienia wówczas, jeżeli wystąpi skutek w postaci niealimentacji.

Należy nadto wskazać na pogląd przedstawiony przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dniu 12 stycznia 2005 r., sygn. akt II AKa 1/2005, zgodnie z którym „dla realizacji występku, o jakim mowa w przepisie art. 209 § 1 K.k., niezbędne jest m.in. nie budzące wątpliwości wykazanie, iż w wyniku zaniechania, rozumianego jako uporczywe uchylanie się, przez sprawcę obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej, pokrzywdzony narażony został na niemożność zaspokojenia podstawowych, a nie wszystkich, potrzeb życiowych. Stan taki oznacza, że w sytuacji zaspokojenia w inny sposób pokrzywdzonemu potrzeb, tak fizycznych, jak i duchowych, o jakich mowa wyżej, brak jest podstaw do penalizacji zachowania sprawcy, nawet wówczas, gdy ten uporczywie uchylał się od alimentacji, co w ostatniej sytuacji rodzi jedynie odpowiedzialność cywilną.”

Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa niealimentacji dziecka

Reasumując, wobec nikłej skuteczności komornika jedyne, co Pani pozostaje, to powiadomić organa ścigania o przestępstwie niealimentacji. Innymi słowy, w trakcie przesłuchania musi Pani próbować wykazywać, iż przy swoich możliwościach zarobkowych i majątkowych nie jest w stanie sama zaspokoić potrzeb dziecka, zaś ojciec, mimo pracy za granicą, uchyla się od łożenia na córkę. O ile ma Pani jakieś informacje o tym, gdzie on przebywa, pracuje, proszę je podać składając wniosek o ściganie, względnie zawrzeć je we wniosku, jeśli taką formę zawiadomienia Pani wybierze.