Kategorie
Alimenty na dziecko Alimenty na żonę Alimenty na męża Alimenty na rodzica Zaległości alimentacyjne Wysokość alimentów Uchylenie alimentów Alimenty na wnuki InneObowiązki dorosłych dzieci wobec rodziców, czyli alimenty na rodziców
Autor: Izabela Nowacka-Marzeion • Opublikowane: 2023-05-14 • Aktualizacja: 2025-01-22
Mam 3 rodzeństwa i problem z uzyskaniem od nich pomocy w opiece nad mamą. Brat, któremu mama przekazała gospodarstwo za rentę rolniczą, nie chce w niczym pomóc, to samo siostra, jedynie drugi brat zobowiązał się do dawania 500 zł na opiekunkę, ale to nie wystarczy. Ja sama nie daje rady z mamą, bo mam 3 dzieci i pracuję, mąż też. Zostałam z opieką sama, a mama ma demencję, choruje na serce i posiada jeszcze wiele innych chorób. Każdy z rodzeństwa coś od niej dostał, każdemu pomagała, ale mają do niej żal, że wychowani zostali przez babcię, a ona poznała mojego tatę i próbowała ułożyć sobie życie. Jestem z córką z drugiego małżeństwa, między mną a rodzeństwem jest prawie 20 lat różnicy. Mieszkam w domu, który w testamencie zapisała mi mama. Jednak nie daję sobie sama rady w opiece nad nią, chciałabym, aby w jakiś sposób mi pomogli. Nie stać mnie na opłacanie 24-godzinnej opieki, a tego potrzebuje mama. Nie ma mowy o oddani jej do ośrodka. Co mogę zrobić?
Obowiązek alimentacyjny dzieci wobec rodziców
Jedynym sposobem uzyskania środków od dzieci mamy jest podanie ich o alimenty. Musi to zrobić mama albo Pani jako jej pełnomocnik.
Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Pokrewieństwo oznacza istnienie stosunku opartego na pochodzeniu od wspólnego przodka. Powód i pozwany jako ojciec i syn są krewnymi w linii prostej w rozumieniu art. 617 K.r.o. Stosownie zaś do art. 129 § 1 K.r.o. obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Wobec tego obowiązek utrzymania rodziców obciąża dzieci, które należą do grupy zstępnych, albowiem łączy ich najbliższy stopień pokrewieństwa.
Alimenty, gdy rodzic żyje w niedostatku
Zwrócić jednak należy uwagę, iż w myśl art. 133 § 2 K.r.o. – poza wypadkiem obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, uprawnionym do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Pojęcie niedostatku było szczegółowo analizowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz doktrynie. Zgodnie z prezentowanym stanowiskiem pojęcie niedostatku nie tylko odnosi się do takiego stanu, gdy uprawniony do alimentacji nie posiada żadnych środków utrzymania, lecz określa także i taką sytuację materialną osoby uprawnionej, gdy nie może ona w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb (orzeczenie SN z 29.09.1958 r. 2 Cr 817/57 , OSPiKA 1959/11/294 ). Jednocześnie, w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego, wyraźnie zaznaczono, że zaspokojenie potrzeb każdego człowieka powinno nastąpić przede wszystkim z jego własnych środków. Dotyczy to dochodów z pracy, z majątku, ze świadczeń z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego. Za osoby znajdujące się w niedostatku należy zatem uważać osoby, które własnymi siłami nie są w stanie zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb z uzyskiwanych dochodów.
Oddalenie powództwa o alimenty na rodzica ze względu na zasady współżycia społecznego
Musi Pani jednak mieć na uwadze, że sąd może oddalić powództwo ze względu na zasady współżycia społecznego – fakt, iż dzieci wychowywała babcia – uznając żądanie alimentów jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 144 1 K.r.o.). Zasady współżycia społecznego to nieskodyfikowane normy postępowania, funkcjonujące powszechnie w społeczeństwie i mające na celu ochronę społecznie akceptowanych wartości (czyli stanów rzeczy) lub dóbr niematerialnych. Ogólnie rzecz ujmując, uprawnionym jest przyjęcie, że przez zasady współżycia społecznego, należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania.
Zasady współżycia społecznego, w rozumieniu art. 144 1 K.r.o., są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego do zastosowania tego przepisu konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym.
Pozew o alimenty od dzieci
Jest to jednak jedyny sposób na uzyskanie środków na opiekę. Pokrycie usprawiedliwionych potrzeb. Pozew o alimenty należy złożyć w sądzie rejonowym – sądzie rodzinnym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania mamy. Pozwać należy wszystkie dzieci, które nie chcą partycypować w pokrywaniu usprawiedliwionych potrzeb mamy.
Przykłady
Samotna córka w obliczu obowiązków
Pani Marta jest jedyną z czwórki rodzeństwa, która zajmuje się schorowaną matką. Jej brat odziedziczył dom rodzinny, ale twierdzi, że nie ma czasu ani pieniędzy na pomoc. Siostra mieszka za granicą i kontaktuje się sporadycznie, a drugi brat wprawdzie przekazuje niewielką kwotę co miesiąc, ale to nie pokrywa kosztów opieki nad matką, która wymaga całodobowej opieki. Marta pracuje na pełny etat i opiekuje się trójką dzieci, więc codzienna opieka nad mamą staje się dla niej coraz trudniejsza. Po wielu rozmowach i prośbach o pomoc, zdecydowała się na wystąpienie do sądu o alimenty od rodzeństwa.
Rodzeństwo a nierówny podział obowiązków
Pan Tomasz i jego siostra, Anna, podjęli się opieki nad ojcem, który cierpi na chorobę Alzheimera. Problem w tym, że ich brat, który odziedziczył gospodarstwo rolne w zamian za zapewnienie ojcu spokojnej starości, odmawia jakiejkolwiek pomocy, zarówno finansowej, jak i fizycznej. Anna poświęca swój czas, odwiedzając ojca codziennie, podczas gdy Tomasz finansuje prywatną opiekunkę na kilka godzin dziennie. W obliczu narastających kosztów i braku wsparcia ze strony brata, rodzeństwo postanowiło wystąpić na drogę sądową, aby uzyskać sprawiedliwy podział obowiązków.
Urazy z przeszłości a odpowiedzialność za rodzica
Pani Ewa, najmłodsza z rodzeństwa, zajmuje się swoją matką, która zmaga się z ciężkimi chorobami. Jej starsi bracia twierdzą, że nie mają obowiązku pomagać, ponieważ w dzieciństwie zostali oddani pod opiekę babci, a matka próbowała ułożyć sobie życie z nowym mężem. Ewa, która otrzymała w testamencie dom rodzinny, czuje się zobowiązana do opieki, ale nie jest w stanie samodzielnie pokryć kosztów leczenia i opiekunek. Po licznych próbach przekonania braci do pomocy, zdecydowała się na skierowanie sprawy do sądu, argumentując, że zgodnie z prawem rodzinnym, każdy z nich ma obowiązek wspierać matkę w potrzebie, niezależnie od przeszłości.
Podsumowanie
Opieka nad starszymi, schorowanymi rodzicami to często trudny i obciążający obowiązek, który powinien być dzielony między rodzeństwo. Niestety, w wielu rodzinach dochodzi do nierównego podziału obowiązków, gdzie jedna osoba zostaje pozostawiona sama z problemem, podczas gdy inni uchylają się od pomocy, zarówno finansowej, jak i fizycznej. Często przyczyną są dawne urazy, brak poczucia odpowiedzialności lub oczekiwanie, że ktoś inny się tym zajmie. Prawo przewiduje możliwość dochodzenia alimentów od dzieci na rzecz rodziców, jeśli znajdują się oni w niedostatku. Choć to trudna i emocjonalnie obciążająca decyzja, może być jedynym rozwiązaniem zapewniającym seniorowi godną opiekę. Każdy przypadek jest indywidualny i wymaga rozważenia wszystkich okoliczności, w tym sytuacji finansowej dzieci oraz relacji rodzinnych.
Oferta porad prawnych
Jeśli borykasz się z problemem dotyczącym obowiązków alimentacyjnych wobec rodziców lub masz wątpliwości co do swoich praw i obowiązków w zakresie opieki nad bliskimi, skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasz zespół doświadczonych prawników pomoże Ci zrozumieć przepisy, przygotować niezbędne dokumenty oraz doradzi, jakie kroki podjąć, aby skutecznie dochodzić swoich praw. Oferujemy kompleksowe wsparcie prawne dostosowane do Twojej sytuacji, gwarantując wygodną i dyskretną pomoc bez konieczności wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać rzetelną poradę i podjąć świadome decyzje dotyczące przyszłości swojej rodziny.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Porady Prawne online
Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu