Obowiązek utrzymywania dziecka na studiach

Równe nakłady na dziecko obojga rodziców

W wyroku rozwodowym zapewne znajduje się stwierdzenie, iż każdy z Państwa ponosi równe nakłady na dziecko, a więc nie ma podstaw do twierdzenia, że tylko Pan jest obowiązany do alimentacji syna. Podkreślę jednak, że fakt, iż syn jest pełnoletni i uzyskuje pewien dochód, nie zwalnia Pana z obowiązku alimentacyjnego – to samo zresztą dotyczy jego matki, która w równym zakresie powinna ponosić koszty jego utrzymania, jeżeli młody człowiek nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie.

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.): „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.”.

Niemożność samodzielnego utrzymania się przez dziecko

Artykuł 133 § 1 K.r.o. przewiduje szczególną przesłankę alimentacji dzieci przez rodziców. Jest nią niemożność samodzielnego utrzymania się przez dziecko. Jednak rodzice nie są zobowiązani świadczyć alimentów, jeżeli dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (zob. art. 103 K.r.o.). Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie ustaje w związku z osiągnięciem przez dziecko określonego wieku lub stopnia wykształcenia. Zasadniczą okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Rodzice mogą być zobowiązani świadczyć alimenty dziecku pełnoletniemu w szczególności, jeżeli kształci się, jest dotknięte niepełnosprawnością lub chorobą. W orzecznictwie wskazuje się, że orzekając o tym obowiązku należy brać pod uwagę, czy osobiste zdolności i cechy charakteru dziecka pełnoletniego pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie kształcenia.

Nawet pomimo osiągnięcia przez syna pełnoletności obowiązek taki powinien trwać, dopóki nie będzie on w stanie utrzymać się samodzielnie. Dlatego też, co do zasady, powinni Państwo oboje ponosić nadal koszty jego utrzymania po połowie.

Jeżeli jednak syn pracuje i zarabia na tyle dużo, żeby być w stanie utrzymać się samodzielnie, może Pan rozważyć uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

W nauce prawa podnosi się, że wprowadzenie komentowanej regulacji „stanowi podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego, który pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów dopuszczał możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka jeżeli »nie dokłada ono starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się«. Sytuacja taka ma miejsce, na przykład gdy pełnoletnie dziecko, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdając egzaminów (…)” (tak J. Zatorska, Komentarz do zmiany art. 133, Nb 3). Wskazuje się, że w danych okolicznościach takim zachowaniem może być m.in. „nieuczestniczenie w zajęciach studenckich i brak pozytywnych wyników egzaminów i zaliczeń, powtarzanie roku, niepodjęcie studiów pomimo uzyskania środków finansowych na zapłatę czesnego albo czynszu na najem mieszkania, podejmowanie studiów na kolejnym kierunku itd.” (tak J. Haberko, Charakter prawny relacji, s. 54).

Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

Z uwagi na to, jeżeli syn podjął pracę zarobkową, będzie uczył się w systemie zaocznym i będzie mógł pracować, może Pan uchylić obowiązek alimentacyjny. Aby tego dokonać musi Pan złożyć do sądu rejonowego miejsca zamieszkania syna pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, wskazując w uzasadnieniu, iż syn podjął pracę zarobkową i utrzymuje się samodzielnie, a także przedłożyć na tę okoliczność dowody – zeznania świadków, dokumenty itp.

Jeżeli jednak nie chce Pan uchylać obowiązku alimentacyjnego i chce Pan dalej pomagać synowi, nic nie stoi na przeszkodzie, aby obowiązek alimentacyjny trwał nadal. W zakresie natomiast odpłatności za studia proszę porozumieć się z synem i matką dziecka, albowiem nie jest to jedynie Pana obowiązek.