Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego dziecka a spadek po rodzicu w przyszłości

Obowiązek alimentacyjny a spadek

Obowiązek alimentacyjny nie ma wpływu na ewentualne spadkobranie po Pana śmierci. Uzasadnieniem obowiązku alimentacyjnego jest dostarczenie uprawnionemu usprawiedliwionych środków do życia. Wskazać jednak trzeba, iż w przypadku dzieci dorosłych obowiązek ten wygląda odmiennie aniżeli w stosunku do dzieci małoletnich i może się okazać, iż nie ma potrzeby, aby w dalszej konieczności łożył Pan na utrzymanie syna, w szczególności jeżeli Pana obecna sytuacja majątkowa uległa pogorszeniu.

Zgodnie z treścią art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.): „Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Alimenty do czasu aż dziecko stanie się samodzielne

Zgodnie natomiast z treścią art. 133 § 1 K.r.o.: „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”. Artykuł ten przewiduje szczególną przesłankę alimentacji dzieci przez rodziców. Jest nią niemożność samodzielnego utrzymania się. Jednak rodzice nie są zobowiązani świadczyć alimentów, jeżeli dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (zob. art. 103 K.r.o.).

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie ustaje w związku z osiągnięciem przez dziecko określonego wieku lub stopnia wykształcenia. Zasadniczą okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Rodzice mogą być zobowiązani świadczyć alimenty dziecku pełnoletniemu w szczególności, jeżeli kształci się, jest dotknięte niepełnosprawnością lub chorobą. W orzecznictwie wskazuje się, że orzekając o tym obowiązku należy brać pod uwagę, czy osobiste zdolności i cechy charakteru dziecka pełnoletniego pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie kształcenia.

Możliwości finansowe rodzica a alimenty na dziecko

W nauce prawa podnosi się, że wprowadzenie komentowanej regulacji „stanowi podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego, który pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów dopuszczał możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka, jeżeli „nie dokłada ono starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się”. Sytuacja taka ma miejsce, na przykład gdy pełnoletnie dziecko, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdając egzaminów (…)” (tak J. Zatorska, Komentarz do zmiany art. 133, Nb 3). Wskazuje się, że w danych okolicznościach takim zachowaniem może być m.in. „nieuczestniczenie w zajęciach studenckich i brak pozytywnych wyników egzaminów i zaliczeń, powtarzanie roku, niepodjęcie studiów pomimo uzyskania środków finansowych na zapłatę czesnego albo czynszu na najem mieszkania, podejmowanie studiów na kolejnym kierunku itd.” (tak J. Haberko, Charakter prawny relacji, s. 54).

Z uwagi na to, jeżeli syn w dalszym ciągu się uczy, alimenty są mu jak najbardziej potrzebne, chyba że jednocześnie podjął pracę. Przy czym, jeżeli Pana zdolności finansowe znacznie się pogorszyły, można rozważyć zaprzestania uiszczania alimentów, albowiem Pana możliwości finansowe na to nie pozwalają.

Podsumowując, obowiązek alimentacyjny funkcjonuje w oderwaniu od ewentualnego spadkobrania i nie ma znaczenia, czy po Pana śmierci syn odziedziczy majątek. Alimenty mają za zadanie zabezpieczyć aktualne potrzeby dziecka, związane m.in. z nauką i usprawiedliwionymi jego potrzebami.

Powództwo o alimenty

Jeżeli jednak alimenty nie są ustalone sądownie, w przypadku zaprzestania wpłat nie ma obawy, iż sprawa trafi pod egzekucję komorniczą. Jednak musi się Pan w takim wypadku liczyć z ewentualnym wytoczeniem powództwa przez syna w tym zakresie. Zaznaczam także, iż jeżeli syn jest pełnoletni, alimenty powinien Pan przekazywać bezpośrednio synowi, a nie jego matce.

Jeżeli Pana możliwości finansowe uległy pogorszeniu, a sytuacja finansowa syna jest lepsza, jest to podstawa do zniesienia obowiązku alimentacyjnego. Jednak jeszcze raz podkreślam, iż jeżeli nie ma ustalonego obowiązku alimentacyjnego w postępowaniu sądowym, to w przypadku zaprzestania płacenia syn może wytoczyć takie powództwo – określenie alimentów będzie wtedy zależało od decyzji sądu.