Obowiązek alimentacyjny po studiach: prawa, koszty szkolenia i zatrudnienie, co decyduje?

Kiedy ustaje obowiązek alimentacyjny wobec dziecka?

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”.

Artykuł 133 § 1 K.r.io. przewiduje szczególną przesłankę alimentacji dzieci przez rodziców. Jest nią niemożność samodzielnego utrzymania się przez dziecko. Jednak rodzice nie są zobowiązani świadczyć alimentów, jeżeli dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (zob. art. 103 K.r.io.).

Odpowiadając natomiast na Pani pytania, wskazuję, iż obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie ustaje w związku z osiągnięciem przez dziecko określonego wieku lub stopnia wykształcenia. Zasadniczą okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Rodzice mogą być zobowiązani świadczyć alimenty dziecku pełnoletniemu w szczególności, jeżeli kształci się, jest dotknięte niepełnosprawnością lub chorobą. W orzecznictwie wskazuje się, że orzekając o tym obowiązku, należy brać pod uwagę, czy osobiste zdolności i cechy charakteru dziecka pełnoletniego pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie kształcenia.

Dlatego, nawet pomimo osiągnięcia przez Panią pełnoletności i zakończenia studiów, obowiązek taki może trwać, dopóki nie będzie Pani w stanie utrzymać się samodzielnie, a w szczególności – dopóki dalej się Pani kształci.

Proszę jednak mieć na uwadze, iż sąd ocenia zasadność obowiązku alimentacyjnego także na podstawie własnego przekonania i doświadczenia życiowego. Jeżeli więc ukończyła Pani już studia wyższe i posiada Pani wyuczony zawód, powinna Pani za wszelką cenę podjąć zatrudnienie i nie liczyć na wciąż trwający obowiązek alimentacyjny.

Podstawa uchylenia obowiązku alimentacyjnego

W nauce prawa podnosi się, że wprowadzenie komentowanej regulacji „stanowi podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego, który pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów dopuszczał możliwość uchylenia się przez rodziców od obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka, jeżeli »nie dokłada ono starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się«. Sytuacja taka ma miejsce na przykład, gdy pełnoletnie dziecko, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdając egzaminów […]” (tak J. Zatorska, Komentarz do zmiany art. 133).

Wskazuje się, że w danych okolicznościach takim zachowaniem może być m.in. „nieuczestniczenie w zajęciach studenckich i brak pozytywnych wyników egzaminów i zaliczeń, powtarzanie roku, niepodjęcie studiów pomimo uzyskania środków finansowych na zapłatę czesnego albo czynszu na najem mieszkania, podejmowanie studiów na kolejnym kierunku itd.” (tak J. Haberko, Charakter prawny relacji, s. 54).

Z uwagi na to, jeżeli zakończyła już Pani edukację i posiada Pani wyuczony zawód, powinna Pani starać się podjąć zatrudnienie i starać się utrzymać samodzielnie. Jeżeli jednak edukacja nie została zakończona i dalej się Pani uczy, to tata wciąż powinien mieć obowiązek alimentacyjny. Nie jest on bowiem oznaczony żadnym terminem – a jedynie okolicznością, czy posiada Pani możliwości samodzielnego utrzymania się.

Jeżeli chce Pani złożyć w odpowiedzi na pozew roszczenie o podwyższenie alimentów – jak najbardziej może Pani, jednak roszczenie to musi zostać złożone na piśmie w dwóch egzemplarzach. Jeżeli przegra Pani proces, to stronie wygrywającej przysługują koszty procesu – może jednak Pani ubiegać się o zwolnienie wobec trudnej sytuacji majątkowej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59