Jak uzasadnić pozew o podwyższenie alimentów na prawie pełnoletnie dziecko?

Uprawnienia alimentacyjnego niepełnoletniego i pełnoletniego dziecka

Dzieci, szczególnie niepełnoletnie, mają silne uprawnienia alimentacyjne (od art. 128 do art. 144¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) wobec swych rodziców.

Wraz z uzyskaniem pełnoletniości człowiek uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych (art. 10 K.c.); wtedy też przestaje (z mocy prawa) podlegać władzy rodzicielskiej (art. 92 i następne K.r.o.) – wniosek z art. 92 K.r.o. w związku z art. 10 K.c. Młodszy z Państwa synów będzie uprawniony samodzielnie decydować co do swej edukacji; bardzo wątpliwe wydaje się przyjęcie go do szkoły w trakcie roku szkolnego, zaś nastolatek stanie się pełnoletni za około 7 miesięcy (to jest przed rozpoczęciem kolejnego roku szkolnego. Państwa starszy syn od kilku lat jest pełnoletni i wolny od podlegania władzy rodzicielskiej; to on jest uprawniony decydować o swych sprawach, np. w zakresie korzystania z edukacji lub z zakresu alimentacji.

Pełnomocnictwo rodzica do prowadzenia spraw pełnoletniego dziecka

Jeżeli w przyszłości któryś z Państwa synów – jako człowiek już pełnoletni – będzie stroną postępowania sądowego przed sądem cywilnym, to będzie uprawniony decydować o udzieleniu pełnomocnictwa (art. 98 i następne K.c.); aktualnie Pani ma status przedstawiciela ustawowego młodszego z synów (dopóki pozostaje on niepełnoletni), co może dotyczyć reprezentacji np. w sprawie z zakresu alimentacji. Warto mieć na uwadze to, że w sprawie cywilnej pełnomocnictwa wolno udzielić między innymi komuś ze swego bliskiego grona rodzinnego (np. dziecku lub rodzicowi) – art. 87 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.).

Kryteria wysokości alimentów

Kryteria wysokości alimentów ustawodawca wskazał w art. 135 K.r.o. Głównymi wyznacznikami wysokości alimentów są: uzasadnione potrzeby uprawnionego (a więc nie chodzi o każdą potrzebę, zwłaszcza fanaberię) oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Sporo jest (na ogół mało realistycznych) wyłączeń rodzajów świadczeń, których nie bierze się pod uwagę; najwyraźniej przepisy takie (zwłaszcza w ich nowszej wersji) formułował ktoś bardzo nieprzyjazny dłużnikom alimentacyjnym, ponieważ w praktyce kupowania towarów i usług kluczowe jest to, ile ma się pieniędzy, a nie z jakiego tytułu. Wolno składać wnioski o sprawdzenie przez sąd wysokości dochodów strony przeciwnej (np. przez analizę rocznych zeznań podatkowych). Wypadałoby również wspomnieć o świadczeniu wychowawczym „500 plus”.

Zwiększenie wydatków może być uzasadnieniem (częścią uzasadnienia) żądania podwyższenia alimentów. Postarajmy się przewidzieć potencjalną argumentację w odpowiedzi na pozew, której można się spodziewać. Proszę zauważyć to, że stały pobyt Państwa syna poza domem skutkuje zmniejszeniem kosztów funkcjonowania gospodarstwa domowego – zapewne niższe stały się wydatki na: jedzenie, wodę, nośniki energii, być może usługi telekomunikacyjne; ponadto także Pani jest zobowiązana (chociaż bez sformalizowania) do alimentacji na rzecz syna (w takiej sytuacji stosunkowo niewielkie „dołożenie do alimentów” chyba jest Pani w stanie ponieść, zwłaszcza w sytuacji prawdopodobnie (co należałoby sprawdzić) znacznej dysproporcji między dochodami Pani oraz byłego męża.

Zwolnienie rodzica z wykonywania obowiązku alimentacyjnego

Odnośnie do obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec swych dzieci duże znaczenie mają również: art. 133 K.r.o. oraz art. 144¹ K.r.o. W art. 133 K.r.o. ustawodawca wyróżnił uprawnienia alimentacyjne dziecka wobec swego rodzica. Bardzo trudno formalnie (na drodze sądowej) zwolnić się z obowiązku alimentacyjnego wobec własnego dziecka; uzasadniać to może np.: uzyskiwanie przez dziecko wystarczających do zaspokojenia jego potrzeb dochodów lub faktyczne odmawianie usamodzielnienia się, np. przez: nadmierne przedłużanie okresu pobierania nauki lub porzucanie pracy zarobkowej (zwłaszcza dającej odpowiedni dochód) i „wracanie do szkoły” (potocznie rzecz ujmując). Naganne, a szczególnie bardzo naganne, zachowanie dziecka wobec swego rodzica może być podstawą żądania zwolnienia z wykonywania obowiązku alimentacyjnego przez rodzica wobec swego dziecka (już pełnoletniego, co bardzo ważne) – proponuję uważną lekturę art. 144¹ K.r.o.

Proszę zwrócić uwagę na realia gospodarcze i społeczne: Tak zwane unikanie podjęcia legalnej pracy może być skutkiem podłych praktyk ze strony tak zwanych pracodawców – w tym faktycznego traktowania ludzi „jak śmieci” (o czym świadczy plaga „umów śmieciowych”). Faktycznie, część osób angażowanych do pracy na rzecz innych chętnie godzi się (a niekiedy nawet o to zabiega) o możliwość otrzymywania wynagrodzenia „pod stołem”. Niektórzy z nich w ten sposób starają się „przynosić więcej pieniędzy do domu”, inni starają się w ten sposób „przechytrzyć komornika” (w tym egzekwującego alimenty).

Uzasadnieniem powództwa o podwyższenie wysokości alimentów

Skoro Pani były mąż jest doświadczony w sprawach sądowych (przynajmniej z zakresu alimentacji), to może podjąć rzeczywistą obronę; w tym przejawiać w postępowaniu odpowiednią aktywność (bardzo ważną, szczególnie z uwagi na art. 230 K.p.c.). Wynik postępowania cywilnego (nie tylko z zakresu obowiązku alimentacyjnego) może zależeć od różnych czynników; w tym od wywiązania się z prawnego obowiązku wykazania faktów (okoliczności), z których wywodzi się skutki prawne (art. 6 K.c., art. 232 K.p.c.). Proponuję więc zastanowienie się nad dobrym uzasadnieniem powództwa o podwyższenie wysokości alimentów oraz nad wykazaniem zasadności żądań pozwu. Żądanie zmiany wysokości alimentów (w tym ich podwyższenia) powinno wiązać się z wykazaniem, że zaszły istotne okoliczności, które zmianę takową uzasadniają (art. 138 K.r.o.).

Na koniec proszę mieć również na uwadze, że żądanie podwyższenia alimentów od ojca na rzecz młodszego z synów może wiązać się np. z wytoczeniem przez ojca przeciwko starszemu powództwa o zwolnieniu z obowiązku alimentacyjnego albo o znaczne obniżenie alimentów.