Kategorie
Alimenty na dziecko Alimenty na żonę Alimenty na męża Alimenty na rodzica Zaległości alimentacyjne Wysokość alimentów Uchylenie alimentów Alimenty na wnuki InneDarowizna mieszkania a obowiązek opieki, jak rozwiązać problem opieki nad starszą osobą?
Autor: Marek Gola • Opublikowane: 2024-07-26
Babcia przepisała wnukowi mieszkanie, gdy ukończył 18 lat, i upoważniła go do swojego konta. W mieszkaniu tym wnuk, lat 50, mieszka z nią od urodzenia. Babcia zastępowała mu matkę, opiekowała się nim i łożyła na niego nawet wtedy, kiedy był bezrobotny. Babcia ma jeszcze syna 73-letniego i córkę 71 lat oraz trzy wnuczki. Całe życie faworyzowany przez babcię był tylko wnuk. Czyim obowiązkiem jest teraz zapewnienie opieki nad 95-letnią babcią? Babcia przestała samodzielnie się poruszać, ale jest sprawna na umyśle i dom opieki nie wchodzi w grę.
Zakres wykonywania służebności osobistej
Podstawa prawna: przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.) oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.).
W pierwszej kolejności godzi się zapytać, czy mieszkanie zostało obciążone tzw. służebnością osobistą na rzecz babci? Jeżeli tak, wówczas zapewne jest to określone w akcie notarialnym, a być może – o ile strony postępowania zgodnie tak chciały – zostało zapisane w akcie notarialnym – umowie darowizny. Jeżeli umowa darowizny przewiduje służebność na rzecz babci, wówczas należałoby ustalić, jaki jest jej zakres. Zgodnie z art. 298 K.c. zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych.
Niedostatek darczyńcy, obowiązki obdarowanego
Zakładając, że służebność nie została określona, wówczas należałoby zwrócić uwagę na zapis art. 897 K.c., zgodnie z którym – jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Darczyńca nie może żądać alimentów od obdarowanego, jeżeli w chwili wykonania darowizny był już w niedostatku. Wydaje się jednak, że roszczenia te przysługują darczyńcy w wypadku, gdy niedostatek istniejący w dacie wykonania darowizny pogłębił się w czasie późniejszym, ale wówczas obdarowany powinien świadczyć tylko w takim rozmiarze, aby usunąć to pogłębienie się niedostatku. Darczyńca nie może ponadto powoływać się na swój zły stan majątkowy, jeżeli spowodował go z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa, zwłaszcza nie może powoływać się na niedostatek wynikły z wykonania darowizny (zob. M. Safjan [w:] Kodeks cywilny, t. 2, red. K. Pietrzykowski, 2015, kom. do art. 897, nb 4).
Obowiązek alimentacyjny
Nawet jeżeli przepisy K.r.o. przewidują obowiązek alimentacyjny dzieci wobec matki, to jednak obdarowany jest w pierwszej kolejności zobowiązany do pomocy babci. Trzeba zauważyć, że mieszkanie nadal jako prawo majątkowe istnieje, a zatem obdarowany nadal posiada aktywa, które od swojej babci otrzymał, co z kolei powoduje, że to on w pierwszej kolejności winien pomóc babci.
Przykłady
Codzienna opieka i wsparcie
Anna mieszkała ze swoją babcią od urodzenia. Babcia, pani Maria, zawsze faworyzowała Annę, zapewniając jej lepsze warunki życia, edukację i wsparcie finansowe. Gdy Anna osiągnęła pełnoletność, babcia przepisała jej swoje mieszkanie. Teraz, w wieku 95 lat, pani Maria potrzebuje codziennej opieki. Anna, mimo własnych zobowiązań zawodowych, zorganizowała pomoc domową oraz regularne wizyty pielęgniarki, aby zapewnić babci komfortowe warunki życia.
Konflikt rodzinny
Piotr, wnuk, który zawsze był faworyzowany przez babcię Helenę, otrzymał w spadku jej dom. Teraz, gdy babcia jest w podeszłym wieku i wymaga stałej opieki, pojawił się konflikt w rodzinie. Syna babci, Jan, uważa, że to Piotr powinien w pełni przejąć odpowiedzialność za opiekę nad matką, gdyż to on czerpie korzyści z darowizny. Piotr, choć zobowiązał się do opieki, domaga się wsparcia od reszty rodziny, co prowadzi do napięć i nieporozumień.
Zmiana priorytetów
Marek, jedyny wnuk, którego babcia Krystyna zawsze faworyzowała, odziedziczył jej mieszkanie. Marek, choć przez lata korzystał z wsparcia babci, obecnie prowadzi intensywny tryb życia i często wyjeżdża służbowo. Widząc, że babcia wymaga coraz więcej uwagi i opieki, Marek postanowił zatrudnić profesjonalną opiekunkę. Mimo początkowych oporów, babcia Krystyna zaakceptowała tę pomoc, a Marek odwiedza ją regularnie, aby upewnić się, że wszystko jest w porządku.
Podsumowanie
Odpowiedzialność za opiekę nad babcią, która faworyzowała wnuka, spoczywa przede wszystkim na obdarowanym wnuku, zgodnie z przepisami prawa. Niemniej jednak, rodzina powinna wspólnie podjąć decyzję, aby zapewnić babci najlepsze możliwe wsparcie i opiekę, uwzględniając jej potrzeby i stan zdrowia.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz wsparcia prawnego w sprawach dotyczących opieki nad bliskimi i zarządzania darowiznami? Skontaktuj się z nami, oferujemy profesjonalne porady prawne online i pomoc w sporządzaniu niezbędnych dokumentów. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Porady Prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu